Najważniejszym instrumentem badawczym lekarza w rozpoznawaniu chorób psychosomatycznych jest rozmowa z pacjentem. Nie mogą jej zastąpić testy psychologiczne, które w pewnych przypadkach stanowią jedynie uzupełnienie badania. Rozmowa zgodnie z zasadami psychologii głębi powinna mieć formę rozszerzonego wywiadu. Za jej pomocą osiąga się potrójny cel: 1) rozpoznanie choroby, 2) rokowanie co do rozwoju choroby i jej skutków, 3) ustalenie planu leczenia. Jest to metoda czasochłonna, ale konieczna dla wyrobienia sobie właściwej oceny stanu pacjenta, tylko ona bowiem dostarcza niezbędnych informacji. Ważne jest przy tym, ażeby zarezerwować dla pacjenta odpowiednio dużo wolnego czasu, to znaczy korzystne jest przeprowadzenie rozmowy poza godzinami obowiązkowych przyjęć; dobrze jest przy tym wyłączyć telefon i nie dopuszczać do jakichkolwiek przeszkód w czasie jej trwania. Odbywać się ona powinna w swobodnej atmosferze, jeśli to możliwe, nie w urzędowo-sterylnym otoczeniu lekarskiego gabinetu. W rozmowie psychoterapeutycznej nie powinno się wypytywać pacjenta o dane z jego życia lub choroby, a raczej należy go zachęcić do przedstawienia swojej sytuacji życiowej. Korzystne jest przy tym, ażeby nie .dopuścić do wyłącznego wydawania ocen jego otoczenia.