Teorie etiologii i patogenezy muszą uwzględniać liczne dowody świadczące o tym, że niezwykle istotną rolę w rozwoju schizofrenii odgrywają czynniki genetyczne. W przypadku ich braku nawet głęboko dysfukcjonalna sytuacja rodzinna nie wywoła u dziecka tej choroby (Wahlberg i in. 1997). Jedna z najbardziej przekonujących hipotez (Kendler, Eaves 1986) mówi, że geny kontrolują stopień, w jakim dana jednostka jest wyczulona na czynniki środowiskowe sprzyjające powstaniu zaburzeń i zwiększające ryzyko albo czynniki obniżające ryzyko i chroniące przed nimi. Rzeczywiście, w porównaniu z osobami z grupy kontrolnej pacjenci z większym rodzinnym ryzykiem rozwoju psychozy reagują bardziej emocjonalnie na przeciwności życia codziennego (Myrin-Germeys 2001). Teoria genetycznej kontroli uwrażliwienia na bodźce środowiska znalazła potwierdzenie w badaniach przeprowadzonych w Finlandii (Wahlberg i in. 1997). Badacze porównali grupę 58 adoptowanych dzieci, których biologiczne matki cierpiały na schizofrenię, z grupą 96 adoptowanych dzieci obciążonych zwykłym ryzykiem genetycznym. Okazało się, że jeśli u rodziców adopcyjnych występują poważne zniekształcenia w procesie komunikacji, to – w porównaniu z dziećmi z grupy kontrolnej wychowywanymi w podobnych rodzinach – u większego odsetka dzieci obciążonych wyższym ryzykiem genetycznym rozwijają się zaburzenia myślenia. W tym modelu pojęciowym kładzie się nacisk na dopasowanie dziecka i rodziny. Część dzieci obciążonych wyższym ryzykiem genetycznym nie pasowała do rodziców adopcyjnych, u których występowały istotne zaburzenia komunikacji.