Pozostałe

Relacja i przymierze terapeutyczne, a efektywność psychoterapii

Dynamiczny rozwój psychoanalizy spowodował pojawienie się nowych koncepcji, nie tylko wyjaśniających źródła i mechanizmy powsta­nia innych zaburzeń psychicznych niż nerwice okresu edypalnego, ale też wskazujących na konieczność wprowadzenia pewnych zmian w stosowanych dotąd procedurach i technikach leczenia, które miały prowadzić do reorganizacji struktury osobowości. Po raz wtóry zjawisko przymierza terapeutycznego pojawiło się w centrum zainteresowania wielu analityków, ponieważ pacjenci o głębszych zaburzeniach psychicznych, to jest zaburzeniach osobowości i zespołach psychotycznych, bardzo często przerywali analizę już na jej początku. W klasycznej psychoanalizie rozpowszucihnione jest ujęcie przymierza (sojuszu) terapeutycznego w kate­goriach współpracy między analitykiem a pacjentem, a dokładnie – tą częścią i ego pacjenta, która jest zdolna do współpracy (Freud, 1912/1958). We półczesnych nurtach bywa ono raczej kojarzone ze stosowaniem określonej techniki oddziaływania, polegającej na wzmacnianiu gotowości pacjenta do współpracy poprzez interpretację pozytywnego przeniesienia i ograniczenie interpretacji negatywnego przeniesienia (por. Klein, 1932/2007; Kemberg, 1996, 2004). To pierwsze rozumienie sojuszu terapeutycznego odnosiło się głównie do pacjentów neurotycznych, u których struktura i funkcje ego są na tyle rozwinięte i niezaburzone, że analityk może liczyć na ich współpracę w procesie leczenia. Ponieważ u pacjentów z zaburzeniami osobowości i pacjentów psychotycznych na początku terapii poziom rozwoju struktury ego nie istnieje, istotne okazało się in­spirowanie i wzmacnianie sojuszu na bazie innych, możliwych w relacji terapeutycznej zjawisk. Sojusz terapeutyczny z tą grupą pacjentów powstaje, zdaniem Hanny Segal, stopniowo, na skutek uzyskania pewnego poziomu wglądu, jak również osłabienia lęku, co łącznie prowadzi do lep­szego wyodrębnienia się struktury ego oraz rozwinięcia i wzmocnienia różnych jego funkcji (por. Segal, 2005, 2006; Meissner, 2007).