Widoczna gołym okiem domieszka ropy osadza się względnie szybko na dnie naczynia. W moczu kwaśnym leukocyty są dobrze zachowane i wykazują delikatne ziarnistości, podczas gdy w środowisku zasadowym są napęczniałe i częściowo tworzą rozpuszczoną miazgę. Leukocyty można znaleźć także w osadzie makroskopowo przejrzystego moczu. Próba dwóch szklanek pozwala na sprawdzenie, czy ognisko zapalne znajduje się w cewce moczowej lub w obszarze gruczołu krokowego, czy w pęcherzu lub wyżej położonych drogach moczowych. Lżejsze choroby zapalne pod wpływem docelowego leczenia zwykle szybko ustępują. Oporność na leczenie wymaga przeprowadzenia badania urologicznego (ciało obce, kamień w pęcherzu, guz, wada rozwojowa, gruźlica). Przyczyną ropomoczu mogą być choroby zapalne w jelicie grubym i w drogach żółciowych. U kobiet punktem wyjścia bywają choroby narządów rodnych. Przyczyną mylnego rozpoznania ropomoczu może być niekiedy spontaniczne wydalenie wydzieliny gruczołu krokowego lub zawartości pęcherzyków nasiennych. Może ono nastąpić podczas mikcji przy zwiotczeniu mięśni gruczołu krokowego lub przy rozszerzonych przewodach wyprowadzających i wykazuje odwrotny wynik próby dwóch szklanek, w której pierwsza porcja moczu jest bardziej przezroczysta od drugiej. W odwirowanym osadzie obecne są elementy komórkowe gruczołu krokowego i plemniki.